Ai trong chúng ta cũng từng ước rằng mình có thể “đóng băng” thời gian để dừng lại trong những khoảnh khắc hạnh phúc hay để không phải đối mặt với những nỗi buồn chia ly mà mình biết trước. Thời gian dừng lại luôn là một chi tiết thường xuất hiện trong các cuốn sách và phim khoa học viễn tưởng.
Nhưng chúng ta thực sự có thể ngừng thời gian? Để trả lời câu hỏi cực kỳ mơ hồ này, các nhà khoa học phải đi sâu vào những tầm xa nhất của vật lý, triết học và nhận thức của con người.
Mấy giờ?
Đầu tiên, chúng ta phải xác định khái niệm thời gian là gì. Sean Carroll, một nhà vật lý lý thuyết nghiên cứu thời gian tại Viện Công nghệ California, nói với Live Science: “Đối với một nhà vật lý, câu hỏi này không quá khó. Thời gian thực sự chỉ là một ‘mốc’, một công cụ đo lường. Nó cho chúng ta biết khi nào điều gì đó xảy ra. ”
Carroll nói thêm: “Nhiều phương trình vật lý không phân biệt được sự khác biệt giữa quá khứ, hiện tại và tương lai. Một nơi mà thời gian xuất hiện là trong thuyết tương đối của Albert Einstein. Theo lý thuyết của Einstein, thời gian được đo bằng đồng hồ. Bởi vì các bộ phận của đồng hồ phải di chuyển trong không gian, thời gian được ‘trộn lẫn’ với không gian thành một khái niệm lớn hơn được gọi là không-thời gian làm nền tảng cho vũ trụ. ”
Thuyết tương đối nổi tiếng đã chỉ ra rằng thời gian có thể được “định lượng” một cách phức tạp và khó khăn vì nó phụ thuộc vào tốc độ di chuyển của một người quan sát so với người khác. Nếu bạn đưa một người có đồng hồ lên tàu vũ trụ với tốc độ gần ánh sáng, thời gian đối với họ dường như trôi chậm hơn so với một người đang đứng yên trên Trái đất. Một phi hành gia rơi vào một lỗ đen có trọng lực lớn có thể làm cong thời gian có thể nhận thức thời gian hoàn toàn khác với một quan sát viên ở xa.
Nhưng đó thực sự không phải là cách để thời gian dừng lại. Hai đồng hồ có thể không giống nhau về thuyết tương đối, nhưng mỗi đồng hồ sẽ vẫn ghi lại thời gian trôi qua trong hệ quy chiếu của riêng chúng. Nếu bạn ở gần một lỗ đen, bạn sẽ không nhận thấy bất cứ điều gì khác biệt. Nhưng nếu bạn nhìn vào đồng hồ đeo tay của mình và nó chạy với tốc độ một giây mỗi giây.
Thời gian dừng lại và mọi chuyển động đều dừng lại
Đối với Carroll, không có ý nghĩa gì khi tìm cách dừng thời gian. Chúng ta biết rằng một chiếc ô tô đang chuyển động bởi vì vào những thời điểm khác nhau, nó ở những nơi khác nhau trong không gian. Nhà vật lý nhận xét: “Chuyển động thay đổi theo thời gian, vì vậy bản thân thời gian không thể di chuyển. Nói cách khác, nếu thời gian dừng lại, tất cả chuyển động cũng sẽ dừng lại.”
Đó là lý do trong các bộ phim viễn tưởng, khi các siêu anh hùng tạm dừng thời gian, mọi thứ và mọi người xung quanh cũng phải đứng hình. Nhưng về mặt thực tế, chi tiết này đặt ra một câu hỏi khác: “Nếu không gian cũng phải dừng lại, thì không khí cũng phải tĩnh. Vậy thì người ta thở bằng cách nào? ”.
Nhưng điều đó vẫn chưa kết thúc. Khi thời gian ngừng trôi, con người cũng sẽ không thể nhìn thấy gì vì các tia sáng sẽ không còn đến được nhãn cầu của chúng ta nữa.
“Đóng băng thời gian” với ảo ảnh về chronostasis
Nếu chúng ta tách vấn đề ra khỏi vật lý, thời gian không chỉ là thứ được đọc trên đồng hồ. Đó cũng là cảm giác mà chúng ta có trong đầu và cơ thể. Đó là một nhịp điệu tự nhiên của thế giới. Thời gian đôi khi có thể cảm thấy rất nhanh, những lúc khác lại cảm thấy rất chậm.
Craig Callender cho rằng ấn tượng chủ quan của mỗi người về thời gian sẽ dẫn đến câu hỏi “Liệu thời gian có thể dừng lại?” đi theo một hướng thú vị khác.
Có một ảo tưởng tâm lý nổi tiếng được gọi là “chronostasis”. Bạn có thể tự mình thực hiện thử nghiệm để trải nghiệm cảm giác chronostasis tạo ra. Đặt đồng hồ ở rìa tầm nhìn của bạn, sau đó nhìn chằm chằm vào thứ khác trong giây lát. Khi bạn nhìn lại đồng hồ và tập trung vào kim giây, bạn sẽ thấy kim giây bất động, thời gian dường như đã ngừng trôi.
Ảo ảnh này xảy ra liên quan đến chuyển động của mắt được gọi là saccades. Khi nhãn cầu của bạn nhấp nháy qua lại rất nhanh để liên tục ghi nhận hình ảnh của môi trường xung quanh, để tránh cho bạn nhìn thấy một vùng mờ hỗn loạn, não của chúng ta sẽ tự động điều chỉnh những gì nó nhìn thấy trong thời gian thực. thời gian thực và tạo ấn tượng về một trường xem liên tục.
“Nếu chúng ta chỉ nói về cảm giác chủ quan của mình về thời gian, chúng ta có thể đóng băng nó trong một thời gian bằng cách tạo ra ảo giác về chronostasis cho chính mình. Đây là điều gần nhất mà con người có thể làm ngay bây giờ, ”Callender nói.
