Các nhà cổ sinh vật học ở Trung Quốc vừa công bố một loạt bốn bài báo mô tả một bộ hóa thạch đáng kinh ngạc thuộc về những động vật có xương sống có hàm sớm nhất được biết đến, một số đã sống cách đây 440 triệu năm. năm – tức là hàng chục triệu năm trước khi những động vật có xương sống trên cạn đầu tiên xuất hiện.
Cá Acanthodians là nhóm cá có hàm lâu đời nhất từng được ghi nhận và là tổ tiên chung của nhiều loài – bao gồm cả cá mập hiện đại về hình thái tương tự, và vô số động vật có hàm khác bao gồm cả con người. Theo nhóm tác giả đến từ Học viện Khoa học Trung Quốc, Đại học Sư phạm Qujing – Trung Quốc và Đại học Brimingham – Anh.
Các hóa thạch, được khai quật tại các địa điểm ở vùng Trùng Khánh và Quý Châu của Trung Quốc, được bảo quản đặc biệt tốt. Trong số đó có các hóa thạch cho thấy một “áo giáp” xương bên ngoài và một số cặp gai vây thuộc về một loài mới được đặc biệt quan tâm. Những đặc điểm này đã giúp các nhà nghiên cứu phân loại loài mới, được gọi là Fanjingshan Renovata theo tên một ngọn núi nổi tiếng và được UNESCO công nhận là Di sản Thế giới ở Trung Quốc, là một loài săn mồi cổ đại sống dưới lòng đất giống như cá mập biển cổ đại.
Giáo sư Zhu Min từ Viện Cổ sinh vật học và Cổ sinh vật có xương sống (IVPP) thuộc Học viện Khoa học Trung Quốc cho biết:Đây là loài cá có hàm lâu đời nhất được biết đến với giải phẫu. Dữ liệu mới cho phép chúng tôi đặt Fanjingshan vào cây phát sinh loài của động vật có xương sống sơ khai và thu được thông tin cần thiết về các bước tiến hóa dẫn đến nguồn gốc của sự thích nghi quan trọng của động vật có xương sống. chẳng hạn như hàm, hệ thống giác quan và phần phụ được ghép nối“.
Điều nổi bật nhất ở Fanjingshan là làn da ở vai. Các gai này hợp nhất thành một cụm các phiến vảy trên da. Nó rụng vảy như cá xương chứ không phải cá sụn như cá mập hiện đại, điều này cho thấy 439 triệu năm trước, động vật có xương sống có hàm không chỉ sống ở đại dương mà còn có mức độ đa dạng hóa rất cao. .
Theo PHYS, loài mới được đặt tên là Fanjingshan theo tên nơi nó được khai quật – Núi Fanjingshan vô cùng phong phú về tài nguyên thiên nhiên, đặc biệt là hệ động vật phong phú từ cổ đại đến hiện đại. Các mẫu vật được tiết lộ từ hệ tầng Longxi, quận Shitian, Quý Châu – Trung Quốc. Cơ thể của cá Fanjingshan khá giống cá mập hiện đại nhưng có lớp da đáng sợ hơn, là bộ giáp chắc chắn với những chiếc vây sắc nhọn nên giống cá mập phiên bản “quái vật”.
“Mức độ biến đổi mô cứng này là chưa từng có ở chondrichthyans, một nhóm bao gồm cá sụn hiện đại và tổ tiên đã tuyệt chủng của chúng.”, Tác giả chính, Tiến sĩ Plamen Andreev, một nhà nghiên cứu tại Đại học Sư phạm Qujing cho biết.
Các nhà cổ sinh vật học cũng phát hiện ra Qianodus Dupis, một loài cá 439 triệu năm tuổi với những chiếc răng sớm nhất từng được tìm thấy; Shenacanthus vermiformis, một loài cá sụn nhỏ dài 30 mm, tiết lộ những hiểu biết quan trọng về tổ tiên của cá mập; và Xiushanosteus mirabilis, một loài cá trung gian có hàm nhỏ, “bọc thép” có thể tiết lộ một trong những giai đoạn quan trọng trong quá trình tiến hóa của động vật có xương sống.
Nhà cổ sinh vật học Qiang Li của Đại học Sư phạm Qujing cho biết:Qianodus cung cấp cho chúng ta bằng chứng hữu hình đầu tiên về răng và hàm mở rộng từ thời kỳ đầu quan trọng trong quá trình tiến hóa của động vật có xương sống.“.
Loài cá mập “quái vật” này còn lưu giữ nhiều đặc điểm của quá trình tiến hóa “dở dang”, chuyển đổi từ các loài cổ xưa hơn sang trạng thái của một loài có hàm. Xương của nó cũng cho thấy bằng chứng về sự tiêu xương và tái tạo chỉ bắt đầu phát triển ở cả các loài có xương và các loài sau này bao gồm cả con người, vốn không có ở các loài cá sụn trước đó.
Bộ hóa thạch tuyệt vời này sẽ giúp các nhà khoa học làm sáng tỏ một giai đoạn khó khăn trong quá trình tiến hóa của động vật có xương sống. Đánh giá từ DNA của các sinh vật sống, các nhà sinh học phân tử tin rằng những động vật có xương sống không hàm đầu tiên xuất hiện cách đây khoảng 450 triệu năm. Sau đó, một dòng động vật có xương sống có hàm mới xuất hiện, sau này phát triển thành loài cá có xương đầu tiên, một số loài di chuyển môi trường sống trên cạn để trở thành động vật có xương sống. Sự sống trên cạn đầu tiên là vào cuối kỷ Devon – thời kỳ đôi khi được gọi là “Thời đại của cá” – một thời điểm quyết định trong lịch sử tiến hóa mà cuối cùng sẽ dẫn đến sự xuất hiện của lưỡng cư và bò. bò sát, khủng long, chim và động vật có vú, bao gồm cả con người chúng ta.
Tuy nhiên, hồ sơ hóa thạch hiện có không cung cấp đủ bằng chứng cho giai đoạn tiến hóa phức tạp này của động vật có xương sống, không có hóa thạch hoặc bộ xương hoàn chỉnh nào được tìm thấy trong đá ở độ tuổi này. hơn 425 triệu năm hoặc lâu hơn. Nhưng các hóa thạch mới giúp lấp đầy một khoảng trống lớn trong hồ sơ hóa thạch, cho thấy giải phẫu bộ xương của động vật có xương sống có hàm có niên đại khoảng 440 đến 420 triệu năm trước.
Tài liệu tham khảo: ZME; Thiên nhiên; Zhihu
