Baka (đọc như: ba-ka) là một từ tiếng Nhật có nghĩa là ‘ngốc’, ‘ngớ ngẩn’, ‘(đồ)ngu’, ‘(đồ) đần’. Tuỳ vào từng vùng miền của Nhật mà các từ nay mang nghĩa nặng – nhẹ khác nhau.
1. Cách viết
- Kiểu Kanji 馬鹿,
- Kiểu Hiragana ばか
- Kiểu Katakana バカ
2.Nguồn gốc
Nếu tách riêng từ “Baka” viết theo lối Kanji ra chúng ta được 馬 (Uma) – con Ngựa và 鹿 (Shika) – con Hươu, được cho là có nguồn gốc từ cụm từ 指鹿為馬 (Shirokuiba) – Chỉ hươu bảo ngựa.
Do vậy, có giả thuyết cho rằng từ “Baka” bắt nguồn từ một điển tích của Trung Quốc như sau:
“Vị tướng nọ muốn soán ngôi vua, đã dắt một con hươu đến tiến vua, thế nhưng ông lại nói rằng “Tôi đến để tặng Ngài một con ngựa hùng dũng”. Ông dùng cách này để kiểm tra số lượng quan trong triều dưới trướng của mình so với lực lượng của nhà vua. Những người sợ hãi trước quyền lực của vị tướng sẽ khăng khăng nói rằng đó là ngựa, trong khi một số vẫn thật thà bảo rằng đó là hươu. Những người ấy sau này bị vị tướng thẳng tay trừ khử không thương tiếc. Từ đó cụm từ 指鹿為馬 (Shirokuiba) – Chỉ hươu bảo ngựa ra đời, ám chỉ kẻ ngu ngốc không biết nương theo chiều gió. Đồng thời chỉ trích vào sức mạnh của quyền lực có thể bẻ cong sự thật.”
Cách sử dụng
Tuỳ từng vùng miền mà từ Baka mang những ý nghĩa nặng nhẹ khác nhau
Tokyo: Baka mang nghĩa là ‘đồ ngốc’ với ý nhẹ nhàng.
Osaka: Baka mang nghĩa ‘đồ ngu’ và là một tử dùng để chửi.
Vùng Kanto: nếu người lạ dùng từ này với bạn có nghĩa là họ muốn trêu chọc đùa cợt, chế nhạo một cách nhẹ nhàng. Baka còn được sử dụng bởi với nghĩa ‘ngốc một cách đáng yêu’ bằng nghĩa với từ ‘Kawaii’ hay ‘Shouganai – Hết cách rồi’.
Vùng Kansai: Đây là một từ dùng để chửi thề và miệt thị, mang ý nghĩa nặng nề. Giống như từ ‘ngu’ ở miền Nam có thể dùng cho bạn bè nhưng ở miền Bắc là từ chửi nặng. Ví dụ: 馬鹿野郎 / ばかやろう = Baka yarou Thằng ngu!